تحقیق ابوعلی بلعمی
تحقیق ابوعلی بلعمی
پاورپوینت ابوعلی بلعمی
ابوعلی بلعمی
(متوفی
حدود 383)، مورخ و ادیب ایرانی است که وزارت عبدالملک بن نوح و منصور بن
نوح از پادشاهان سامانی را بر عهده داشت و به دستور منصور بن نوح «تاریخ
طبرى» را از عربى به فارسى ترجمه کرد. بلعمى در این ترجمه بسیارى از موارد
«تاریخ طبرى» را تلخیص کرده و در موارد بسیاری از منابع دیگری استفاده کرد
به گونه ای که کتاب او حکم تألیف جدیدى را پیدا کرده است.
ولادت
محمد
بن محمد بن عبیدالله التمیمی البلعمی معروف به ابوعلی بلعمی در بخارا تولد
یافت. در ارتباط با دوران کودکی و ایام ابتدایی زندگیاش اطلاع چندانی در
دست نیست. وی فرزند بلعمی بزرگ، ابوالفضل محمد بن عبیدالله بلعمی (م 329)
است. که از وزیران سامانیان است
علت شهرت او به بلعمى به خاطر انتساب او و نیاکان وى به بلعمان از قراء مرو بود.
دوران وزارت
ابوعلی
نخستین بار در 349 هجری به جای ابومنصور یوسف بن اسحاق به وزارت عبدالملک
بن نوح رسید. برکناری ابومنصور و سپرده شدن وزارت به ابوعلی با سعایت آلپ
تَکین (متوفی حدود 359) که فرمانده خراسان بود صورت گرفت و همین کار اتحاد و
دوستی بیشتری بین ابوعلی و آلپ تکین برقرار کرد، و او حامی ابوعلی شد و
این دو بر آن شدند که هیچ کاری بی رایزنی یکدیگر انجام ندهند.
ابوعلی پس
از عبدالملک بن نوح وزیر منصور بن نوح سامانی شد اما مدت وزارت او در
دربار منصور روشن نیست. و در این دوره وزارت، گاه از آنِ ابوعلی و زمانی در
دست ابوجعفر عتبی بوده است.
ابوعلی بلعمی و ترجمه تاریخ طبری
ابوعلی
بلعمی همانند پدرش در نشر زبان فارسی تاثیر بسیار گذاشت و با ادیبان آن
دوره از جمله ابوبکر خوارزمی (م383 یا 390) دوستی و مکاتبه داشت
یکی از
کارهای باارزش و ماندگار ابوعلی بلعمی، ترجمه و تلخیص تاریخ الرسل والملوک
یا تاریخ طبری به دستور منصور بن نوح سامانی بود. او این کار را در سال 352
انجام داد که هنوز نیم قرن از وفات طبری نگذشته بود
برخی معتقدند ترجمه
تاریخ طبری توسط ابوعلی بلعمی شخصا صورت نگرفته، بلکه این ترجمه توسط
دبیران وی انجام گرفته است. محمد روشن مصحح تاریخ نامه طبری می نویسد:
«ابوعلی بلعمی از پایه و مایه دانش، بهره چندانی نداشته و در این کار
واسطه‌ای بیش نبوده و ترجمه ناب این اثر توسط دبیران و منشیان دانشمند و
گمنام دیوان سامانیان انجام شده است.». اما برخی معتقدند برای این ادعا
دلیل کافی در دست نیست.
در ارتباط با نام این کتاب نیز باید گفت برخی
نام تاریخ بلعمی را برای این اثر مورد استفاده قرار میدهند. اما برخی نام
«ترجمه تاریخ طبری» و یا «تاریخنامه طبری» را درست می‌دانند. مصحح این اثر
در مقدمه آن، ذکر عنوان «تاریخ بلعمی» را برای این کتاب نادرست شمرده است.
ایشان آورده است: «سپاس خدای را که تاریخنامه طبری که به نادرست در پاره
ای از نگاشته های پارسی «تاریخ بلعمی» خوانده شده است... به انجام رسید».
وفات
تاریخ
مرگ بلعمی چندان روشن نیست . گردیزی در کتاب زین الاخبار آن را در 363 ضبط
کرده است که ظاهراً درست نیست ، چون عتبی در تاریخ یمینی ذیل رویدادهای
383 از ابوعلی یاد کرده است. بنابراین، مرگ بلعمی باید در این سال یا پس از
آن روی داده باشد.