تحقیق درباره سازمان مردم نهاد
سازمانهای مردم‌نهاد
یا
سَمَن یا اِن‌جی‌او (به انگلیسی: Non-governmental Organization و
به‌اختصار: NGO) به اَشکال و نحوهای مختلف در سراسر جهان استفاده می‌شود و
با توجه به بافت کلامی که در آن مورد استفاده قرار گرفته، به انواع گوناگون
سازمان‌ها اشاره می‌کند.
تاریخچه
اگرچه
انجمن‌های داوطلبانه شهروندان در سراسر تاریخ وجود داشته‌اند، سازمانهای
غیردولتی اغلب به همان منوال که امروزه، بویژه در سطح بین‌الملل دیده
می‌شوند، در دو قرن اخیر توسعه یافته‌اند. یکی از اولین سازمانهای
اینچنینی، صلیب سرخ جهانی است که در سال ۱۸۶۳ تأسیس شد.
عبارت
«سازمانهای غیردولتی» با تأسیس سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ که مفاد آن
در ماده ۷۱ از فصل ۱۰ منشور سازمان ملل آمده‌است، به وجود آمد.
نظارت و کنترل بر سازمانهای مردم‌نهاد
کوفی
عنان دبیر کل سازمان ملل در گزارشی که در مارس ۲۰۰۰ در خصوص اولویتهای
اصلاحات سازمان ملل ارائه کرد، از مداخله در کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی
حمایت کرد و اعلام کرد که جامعه بین‌الملل 'حق محافظت' از مردم جهان را در
برابر قوم کشی، کشتار جمعی و دیگر جنایات ضد بشری دارا می‌باشد. به دنبال
آن گزارش، دولت کانادا پروژه مسئولیت محافظت را به راه انداخت و کلیات
مداخله در کمک‌های بشردوستانه را ترسیم کرد. دکترین R2P موارد استفاده
وسیعی دارد که از میان جنجال برانگیزترین آنها می‌توان به استفاده دولت
کانادا از R2P برای توجیه دخالت در کودتا و حمایت از آن در هائیتی اشاره
کرد.
تشکل‌های مردم‌نهاد در ایران
در
ایران به آن سازمان مَردُم‌نَهاد (به اختصار: سَمَن) یا تشکل غیردولتی
می‌گویند که به نظر می‌رسد باتوجه به بافت حکومت در ایران، که «دولت» بخشی
از قوای حاکم می‌باشد، بهتر است از معادل سازمان غیرحکومتی استفاده شود.
سازمانهای
مردم‌نهاد، اساساً با تأکید بر ۳ اصل داوطلبانه، غیرانتفاعی و غیرسیاسی
تشکیل و تأسیس می‌شوند. بودجه سازمانهای مردم‌نهاد از راه‌های ذیل تأمین
می‌گردد:
کمک و هدایای مردمی
وقف و حبس
کمک‌های مالی از سازمانهای دولتی و غیردولتی
کمک‌های مالی از سازمانهای بین‌المللی (با رعایت مقررات مربوطه)
وجوه حاصل از فعالیت‌های سازمان و انجام پروژه در چارچوب اهداف و اساسنامه و آیین‌نامه سازمان
حق عضویت در سازمان
بدیهی
است هر مؤسسه یا بنیاد غیردولتی با توجه به نیاز اعضای خود، موضوع فعالیت
مشخصی را پی می‌گیرد؛ موضوعاتی مانند: دین، آموزش، بهداشت، محیط زیست،
اشتغال، فرهنگ، هنر، جوانان، کودکان، زنان، سالمندان و یا موضوعات تخصصی و
علمی.
به عقیده بعضی از صاحب‌نظران، تشکل‌های مردم‌نهاد به چندین دلیل ممکن است شکل بگیرند که مهم‌ترین آنها:
اهداف انسان‌دوستانه
احساس نیاز یا تجربه شخصی در برخورد با معضلات اجتماعی
دستورها و سفارش‌های بزرگان در نیکوکاری و حرکت‌های انسان‌دوستانه
تشکل‌های غیردولتی برای ادامه فعالیت خود نیازمند ویژگی‌هایی هستند که ضامن بقا و موفقیت آنهاست که می‌توان به رئوس آن اشاره کرد:
خودجوشی و نیاز طبیعی، اهداف مشترک اعضا، قانونمندی، برنامه و فعالیت مدون، مشارکت و جلب مشارکت (عضوپذیری)، استقلال.
تعریف
سازمان مردم نهاد در "آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمانهای
غیردولتی"(تصویب نامه شماره27862/ت31281هـ 8/5/84 هیأت وزیران): «سازمان
غیردولتی به تشکلهایی اطلاق می‌شود که توسط گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی
غیرحکومتی به صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوطه تأسیس شده و دارای
اهداف غیرانتفاعی و غیرسیاسی می باشد. موضوع فعالیت سازمان مشتمل بریکی
ازموارد علمی ، فرهنگی ، اجتماعی ، ورزشی ، هنری ، نیکوکاری وامورخیریه ،
بشردوستانه ، امورزنان ، آسیب دیدگان اجتماعی ، حمایتی ، بهداشت و درمان ،
توانبخشی ، محیط زیست ، عمران وآبادانی و نظایرآن ، یا مجموعه ای ازآنها می
باشد.
سابقه تشکل‌های مردم‌نهاد در ایران
مساجد،
تکایا، هیئت‌های مذهبی و قهوه‌خانه‌ها را نهادهای غیردولتی سنتی قدیمی
می‌دانند وپس ازآن صندوق‌های قرض الحسنه، خیریه‌ها، انجمن‌های اسلامی وحتی
دوره‌های فارغ‌التحصیلی در دوران بعدتر و سپس اتحادیه‌ها، اصناف و نظام‌های
صنفی ومهندسی و غیره، شکل‌های جدیدتر نهادهای مدنی هستند که البته
رفته‌رفته بایستی از دست مدیران نیمه‌دولتی خارج شوند.
نهادهای عمومی غیردولتی
در
قوانین ایران نهاد عمومی غیردولتی نباید با سازمان مردم نهاد و یا سازمان
غیر دولتی یا سازمان غیر حکومتی (NGO)اشتباه شود. قانون فهرست نهادها و
مؤسسات عمومی غیر دولتی این نهادها را تعریف نموده است که عبارتند از:
شهرداریها و شرکتهای تابعه آنان مادام که بیش از 50 درصد سهام و سرمایه آنان متعلق به شهرداریها باشد
بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی
هلال احمر
کمیته امداد امام
بنیاد شهید انقلاب اسلامی
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
کمیته ملی المپیک ایران