شهاب سنگ چیست؟
شهاب
سنگ یک سنگ آسمانی است که به زمین افتاده است. در واقع همه اجرام در حال
حرکت در فضا که به زمین می افتند، شهاب سنگ نامیده می شوند. دست کم هر سال
100 شهاب سنگ با زمین برخورد می کنند. بیشتر این شهاب سنگ ها بسیار ریزند.
آنها به قدری کوچکند که مقاومت هوا می تواند سرعتشان را آنقدر آهسته کند که
براثر اصطکاک با جو نسوزند و به آرامی به زمین بیفتند.
طبقهبندی
سنگی (ارولیتها و کندریتها):
فراوانی آنها ۹۳٪ است.
سنگی - فلزی (سیدرولیتها):
فراوانی آنها ۱ تا ۲ درصد است.
آهنی (سیدریتها):
مواد تشکیلدهندهٔ این گروه با چگالیهای گوناگون و جدا از هم شهابسنگ فلزی را تشکیل میدهند و ۵ تا ۶ درصد است.
سن شهابسنگها
سن زمینی: مدت زمانی که برروی زمین بودهاند.
سن تابش پرتوهای کیهانی: مدت زمانی که درمداری به دور خورشید میگردند.
سن پیدایش: مدت زمانی که از آخرین تغییر دمای شهابسنگ میگذرد.
سن پیش از پیدایش: مدت زمان میان تشکیل عناصر شیمیایی در ستارهها تا بکار رفتن این عناصر در شهابوارهها.
شش ویژگی سنگهای آسمانی
فلز
بیشتر
سنگهای آسمانی دست کم مقداری فلز آهن دارند (در واقع آلیاژی از آهن و
نیکل). شما میتوانید درخشش فلز را در سطوح شکستهٔ آنها ببینید. سنگهای
آسمانی به طور کامل همواره مقداری فلز دارند و بسته به مقدار فلز آنها در
سه گروه دستهبندی میشوند:
سنگهای آسمانی فلزی، که صددرصد از فلز ساخته شدهاند؛
سنگهای آسمانی فلز – سنگ، که دارای ۵۰ درصد فلز و ۵۰ درصد سنگ هستند؛
سنگهای آسمانی سنگی، که دارای رگههای فلزی کوچکی هستند.
چگالی
بسیاری
از سنگهای آسمانی، به ویژه شهاب سنگهای فلزی، بسیار سنگین تر و چگال تر
از سنگهای زمینی هستند. چگالی فلز آهن در حدود ۸ گرم بر سانتیمتر مکعب
است، چنانکه بیشتر سنگهای آسمانی دارای چگالی بالاتر از ۳٫۳ گرم بر
سانتیمتر مکعب هستند. چگالی شمار کمی از سنگهای زمینی، البته به جز
سنگهای معدن فلزی، بالاتر از این است، که آنها هم به طور نوعی اکسید آهن
(مانند سنگ آهن مغناطیسی و یا هماتیت) هستند.
شهاب سنگ های آهنی بیشتر از آهن و نیکل تشکیل شده اند.
شهاب سنگ های سنگی-آهنی به مقدار تقریباً مساوی سنگ بر پایه سیلیکون و فلز آهن-نیکل دارند.
ترکیب
مواد شهاب سنگ ها، کلیدهایی را درباره منشأ آنها به دست می دهد. منشأ آنها
ممکن است سیارک ها باشند. بعضی از مواد شهاب سنگ ها شبیه به ترکیبات زمین و
ماه یا برخی حدس می زنند که شبیه به مریخ است و ترکیب بعضی ها هم کاملاً
با ترکیبات اینها متفاوتند. بعضی ها هم ترکیبی مثل ستاره های دنباله دار
دارند.
شهاب سنگ ها به خاطر این
به سطح زمین می رسند که اندازه آنها برای سفر از میان جو مناسب است. اگر
آنها خیلی کوچک بودند، در جو متلاشی و تکه تکه می شدند. اگر خیلی بزرگ
بودند ممکن بود قبل از رسیدن به سطح زمین منفجر شوند. یک چنین شیئی در سال
1908 در حدود ده کیلومتری بالای رودخانه تونگوسکا در سیبری منفجر شد و در
منطقه ای به وسعت 23 کیلومتر رها شد و درختان را دود زده کرد و به طور سطحی
سوزاند.